حقيقت خواب چيست ؟ همه چیز درباره خواب

حقیقت خواب چیست ؟

قرآن خواب را یكی از نشانه های عظمت خداوند در دو بعد درون و برون (آ فاق وانفس ) شمرده است و آن را به عنوان یك پدیده ی مهم افرینش و نموداری از نظام حكیمانه ی آفریننده ی ان مورد توجه قرار داده ومی گوید :”از نشانه های او خواب شما در شب و روز است . . . “

خواب قبل از آنكه یک پدیده ی جسمانی باشد ‘یک پدیده ی روحانی است كه بدون شناخت صحیح “روح” و تفسیر آن غیر ممكن است.قرآن میفرماید :” خداوند به هنگام مرگ ارواح را می گیرد و ارواحی را كه نمرده اند نیز به هنگام خواب می گیرد . ارواح كسانی را كه فرمان مرگ آنها را صادر كرده نگه می دارد و ارواح دیگری كه فرمان ادامه حیاتشان را داده به بدنهایشان باز می گرداند تا وقت معینی  . . . “.

 این آیه ‘یكی از دلایل استقلال روح است و می رساند كه روح مستقل از جسم است‘نه جزئی از آن  وانسان تركیبی است از روح وجسم نه جسم تنها .

این طور كه از ظاهر آیه بر می آید به هنگام خواب نیز همانند حالت مرگ روح از بدن جدا می شود.

 حال این سوال پیش می آید كه اگر به هنگام خواب رمح از بدن جدا می شود چطور می شود كهبدن به فعالیت های حیاتی خود ادامه می دهد ؟ بعبارت دیگر اگر روح مایه ی حیات و زندگی انسان است به هنگام خواب بدن با تكیه بر چه نیرویی به فعالیتهای فیزیكی و شیمیایی خود ادامه می دهد  و با بازگشت روح به بدن به اصطلاح بیدار می شود؟ تا آنجا كه به نظر میرسد این است كه به هنگام خواب روح از بدن جدا می شود نه بطور كامل بلكه در عین حال كه از بدن جدامی شود ارتباط خود را نیز با آن حفظ می كند. بدین معنی كه هنگام خواب یك سر روح در بدن است و سر دیكرش به هر كجا كه بخواهد كش می آید .

 البته شبیه همین حالت به هنگام بیداری برای انسان رخ می دهد كه به اصطلاح به آن “مكاشفه” می گویند . یعنی ممكن است كه برای انسان در حالت بیداری حالتی پیش بیاید كه روحش به عالم

 بالا صعود كند وبه حقایقی دست پیدا كند كه عرفای اسلامی به این حالت‘ حالت كشف یا مكاشفه می گویند.

حال باید دید كه انسان چگونه خواب می بیند و این صحنه هایی كه در خواب میبیند چیست ؟ آیا مربوط به گذشته است ویا مربوط به آینده است كه به وسیله ی دستگاه گیرنده ی حساس روح آدمی از طریق ارتباط مرموزی از حوادث آینده عكس برداری می نماید؟ و یا انواع و اقسام مختلفی دارد كه بعضی مربوط به گذشته و بعضی مربوط به آینده است ؟

 قرآن در آیات متعددی صراحت دارد كه حداقل پاره ای از خواب ها انعكاسی از آینده ای دور یا نزدیك می باشد . از جمله داستان خواب حضرت یوسف : ” هنگامی كه یوسف به پدرسش گفت : پدرم من درخواب دیدم كه یازده ستاره و خورشید وماه در برابر سجده می كنند . ویا داستان خواب حضرت ابراهیم كه در خواب میبیند كه : از سوی خداوند به او دستور داده شده تا با دستان خود سر از تن یگانه فرزندش جدا نماید و آن را در راه خدا قربانی كن .

 چه موقع خواب می بینیم ؟

تاكنون  جواب رضایت بخشی در باره ی زمان ظاهر شدن رویا داده نشده است . بعضی از محققین عقیده دارند كه ما در تمام طول خواب رویا می بینیم اما گواه معتبر و موثقی در این مورد وجود ندارد. رویا معمولا زمانی كه انسان از خواب بیدار میشود یعنی موقعی كه فكر انسان از ناخودآگاه به خود آگاه منتقل میگردد ظاهر می شود این موضوع را می توان در مورد رویا هایی كه عوامل خارجی مثل : صدا و یا بوی چیزی كه باعث بیدار شدن انسان می شود مشاهده نمود.

 رویا چیست ؟ 

 رویا، در اصطلاح روان شناسی خواب، تجربهٔ تصاویر، صداها، افکار، عواطف و احساساتی است که در عالم واقع وجود ندارند. رویا در حالت خواب با حرکات سریع چشم پدید می‌آیند.

رویاها یک محتوای ظاهری دارند که از روی‌دادهای روز قبل یا زندگی شخص مایه می‌گیرد و خود معنی و مفهوم مهمی را دربرندارد. هر رویا یک محتوای نهفته نیز دارد که با وادار کردن شخص به تداعی آزاد رویا، درباره محتوای ظاهری به دست می‌آید.

فرآیندهای متعددی که در رویا اتفاق می‌افتد در مجموع پرداخت رویا نام دارند. فرآیند تراکم حالتی است که در آن، قسمت هایی از بدن و شخصیت افراد مختلف در یک شخص ادغام شده و وارد رویا می‌شوند. جا‌به‌جایی رویا فرآیند دیگری است که در آن اتفاقات با یک‌دیگر جای‌گزین می شوند.در رویا، افکار در قالب تصاویر و نمادها و به طور زنده ظاهر می شوند. زیگموند فروید بیش از دویست نماد خواب را که از نظر او در تمام عالم معنای یکسان دارند معرفی کرد.

در هنگام بیدار شدن، ممکن است رویاها یادآوری شوند و یا دوباره دست‌کاری شوند که به آن پرداخت ثانوی رویا گفته می شود. برای تحلیل رویاها باید رویاها را پس از بیدار شدن ثبت کرد تا مورد پرداخت ثانوی یا فراموشی قرار نگیرند.

رویا محصول ناكامل فرایند تفكر است و پدیده ای است كه در مرحله بیدارشدن یا به خواب رفتن –در آستانه آگاهی انسان –پدیدار می شود. انسان موقعی خواب می بیند كه روشنایی آكاهی به تاریكی گراییده و به سوسو زدن می افتد و این ویژگی خاص ذهن آدمی است .

 رویا انعكاس تغییر وتحولات درونی ماست كه پیوسته در حال غلیان است . مطالعه رویا ها مطالعه جاده های پر پیچ وخمی است كه غرایز نا خودآگاه آدمی اغلب ر مرحله ی بیداری به شكلی نهانی درآن سیر می كند . این رویاها قبل از بیداری كامل ضمیر پنهان شده و یا به گفته ی دیگر تا اندازه ای ظاهر خود را تغییر می دهند . اما پیام آنها واقعی است وبا تحقیق كافی می توان آن را درك كرد و ه ماهییت واقعی آنها پی برد.

 رویا از دیدگاه دانشمندان ایران و اسلام 

 در میان اندیشمندان ایران واسلام ابن سینا درباره رویا دستگاه فكری بریعی را ارائه می دهد.

آنچه دراثر كار قوه مخیله در رویا ظاهر می شود از دید ابنسینا سه نوع است :

1- رویا دیدن به صورت اشیا و امثال صوری  كه در حال بیداری به واسطه ی حواس در ذهن خطور می كند وچون شخص به خوا ب می رود این صور هنوز از خاطر محو نشده ودر مخیله باقی است وعین آنها را در خواب می بیند .

2- صور خاطراتی كه از ناحیه ی قوه ی مفكره در مخیله ی قبل از خواب حاصل می شود همچنان در نفس واقع است و مخیله آنها را به صورت رویا می بیند .برای نمونه انسان آرزوی رسیدن به مطلوبی را دارد در نتیجه صورت این شی را در مخیله خود ظاهر می سازد ودر عالم خواب نیز صورت مذكور باقی می ماند وبه صرت رویا پدیدار می شود.

3-خیالات و صور رویا در اثر تغییرات مزاجی و روح نفسانی ‘ زیرا در این حال قوه ی مخیله نیز تغییر می یابد وبرای نمونه اگر مزاج متمایل به حرارت مفرط باشد چون بیماران تب دار ‘ خواب گرما و آتش رامی بینند واگر متمایل به بردوت باشد برف و یخ می بیند.

بر پایه نوشته های اندیشمندان اسلامی سه نوع رویا ی مذكور  بدون نظم و موشوش می باشد . زیرا این رویاها تابع ادراك محصوصات و یا  افكار پیش از خواب وحالات مجازی است واز این رو تعبیر درست برای آنها نمی توان بیان كرد . اما نوع دیگری از رویا را متفكران اسلامی بیان كرده اند كه به هیچ یك از عوامل و قبای فوق الذكر مربوط نیست و ناشی از روحی است كه مزاج آن در نهایت اعتدال می باشد واز ابتدا تا انتهای آن نظم و ترتیب برقرار است . بدون شك چنین خوابی باید علتی داشته باشد كه غیر از اسبابس است كه پیشتر ذكر شد واین سبب خارج از وجود انسان و غیر ذات او سبب نمایاندن اعلام ‘تنبیه ‘بیم وامید می گردد وگاه اشكار وزمانی پوشیده است .

این قوه ی ماوراءالطبیعه در اثار ابن سینا و اندیشمندان اسلامی به قوه ی الهی تعبیر شده است وهر چه نفس انسانی فاضل تر و عمل او خالص تر باشد این قوه به وی نزدیك تر خواهد بود و دانشمندان اسلام سبب واقعی  رویای صادق را خداوند دانسته اند كه به واسطه ی عقل كلی ‘ نفس جزئی انسا ن را می آگاهند.   

 چرا رویا ها پس از بیداری فراموش می شوند ؟

 این یك واقعیت ضرب المثلی است كه رویاها صبح ناپدید می شوند . البته آنها را می توان به خاطر آورد .زیرا  ما تنها رویا ها را پس از بیداری از خاطره ای كه از آنها داریم در می یابیم. ولی بیشتر مواقع این احساس را داریم كه ما تنها بخشی از رویا به خاطر داریم واینكه در خلال شب رویا بیش از این بود‘ همچنین می توان دید چگونه خاطره ی یك رویا كه در صبح هنوز جان دار است به استسنائ چند تكه كوچك ‘ در خلال روز از میان می رود.

ما اغلب می دانیم كه خواب دیده ایم بی آنكه بدانیم چه خواب دیده ایم و ما همچنیین با این واقعییت آسناییم كه رویا ها در معرض فراموشی اند و ما این احتمال را محال نمی دانیم  كه كسی در شب خوابی  ببیند ودر صبح فراموش كند چه خوابی دیده یا حتی فراموش كند كه اصلا خوابی دیدهاست .ازسوی دیگر گاه اتفاق می افتد كه رویا ها با سماجتی خارق العاده درحافظه می مانند .

نتیجه گیری 

رویا ها حاوی افكار احساسات و برداشت هایی هستند كه به راحتی در دسترس آگاهی هشیار نیستند. آگر چه متخصصان بالینی بر تكانه های نا پسند موجود در رویاها تاكید كرده اند اما رویا ها ویژگی ها و توان های مثبت ونا شناخته را نیز نشان می دهند هذ رویا پیا می را با خود دارد كه به شكل مبدل است ‘ از این حكیث كه رویا باف بتواند ر مورد تمایل به تعبیر آن تصمیم بگیرد . تعبیر رویا ترجمه ای از یك سطح هوشیاری به سطحی دیگر است .زیان رویا مانند یكزبان بیگانه است كه قواعد منطقی خاص خودرا دارد وآموختن صبورانه‘كامل‘ عمیق و الفبایی اصل این زبان مهم است .همه رویا ها مستقیا به رویا باف مربوط است وآنها اغلب خود صحنه ای از زندگی میباشند.

پژوهش های انجام شده نشان داده اند كه همه ی افراد به طور منظم رویا های شبانه دارند و همچنین پژوهشها نشان  می دهند كه رویا ها تحت تاثیر شرایط بیداری است و فعالییتی صرفا تصادفی و بی معنی نیستند به علاوه این باور وجود دارد كه اكثر افراد به میزانی معین از رویا بافی نیاز دارند و محرومییت از رویا می تواند به بروز برخی آشفتكی های روانشناختی منجر شود